Kontrola szafek pracowniczych – czy jest legalna?
Szafki pracownicze to meble biurowe udostępnianie pracownikom do przechowywania odzieży i drobnych przedmiotów prywatnych podczas wykonywania pracy, jak i po skończonej zmianie. Pomimo tego, że pracownik pozostawia w szafce swoje prywatne rzeczy, to mebel wciąż jest własnością pracodawcy, który nierzadko dysponuje kluczami zapasowymi do tych mebli.
Czasami zdarza się, że pracodawca chce otworzyć szafkę pracowniczą, aby przeprowadzić kontrolę jej zawartości. W takiej sytuacji nasuwa się pytanie czy pracodawca może otworzyć szafkę pracowniczą bez wiedzy i obecności pracownika? Czy i kiedy kontrola szafek pracowniczych jest legalna?
Szafki pracownicze a Kodeks pracy
Kodeks pracy mówi, że pracodawca ma obowiązek zapewnić pracownikowi bezpieczne warunki pracy, co wiąże się również z zabezpieczeniem przed możliwością naruszenia jego dóbr osobistych. Pracodawca zobowiązany jest do szanowania godności pracownika i jego mienia. Nierozerwalnie związane jest to również z informowaniem pracowników o zasadach monitorowania, sposobach oraz regułach kontrolowania pracowników obowiązujących w danym zakładzie pracy. Niemniej jednak, pracodawca ma prawo otworzyć, przeszukać i przeprowadzić kontrolę szafki pracowniczej, ale tylko w kilku przypadkach, spełniając warunki wskazane przez prawo.
Kontrola szafki pracowniczej – kiedy?
Najważniejszym jest to, że przed dokonaniem takiej kontroli, pracownik musi być poinformowany z wyprzedzeniem o planach pracodawcy. Powinien otrzymać on informację kiedy i w jakim celu zostanie przeprowadzona kontrola jest rzeczy osobistych przechowywanych w szafce pracowniczej. Takie szczegóły pracodawca musi przekazać pracownikowi na piśmie, za pomocą stosowanego dokumentu, przedstawiając logiczne uzasadnienie kontroli. Dokumentem takim może być regulamin pracy, zarządzenie lub informacja na tablicy ogłoszeń.
Powody kontroli mogą być różne, na przykład zaginięcie przedmiotów, sprzętu, czy pieniędzy z zakładu pracy. Legalność takiej kontroli potwierdził Sąd Najwyższy w swoim orzeczeniu z dnia 13 kwietnia 1972 roku I PR 153/72, w którym przyznaje, że kontrola szafek pracowniczych jest zgodna z prawem i nie narusza praw pracowników, o ile jest stosowana w celu zapobiegania wynoszeniu mienia należącego do pracodawcy. Tym samym, podejrzenie kradzieży w pracy to okoliczność, która w pełni usprawiedliwia pracodawcę w przypadku kontroli rzeczy osobistych pracowników.
Należy jednak zawsze pamiętać o poinformowaniu pracowników o planowanej kontroli. Co więcej, kontrola musi odbywać się w obecności przedstawicieli pracowników i, w miarę możliwości, samego przeszukiwanego, a także z zachowaniem zasad współżycia społecznego.
Bezpodstawna kontrola szafek pracowniczych
Nie każda kradzież w zakładzie pracy będzie podstawą do przeprowadzenia kontroli szafki pracowniczej. W przypadku, gdy zaginął sprzęt lub przedmioty o dużych gabarytach, które nie byłyby w stanie zmieścić się w meblu, jej kontrola będzie uznana za bezpodstawną. Pracodawca nie może również przeszukiwać szafek pracowników zbyt często, zastraszać ich i oskarżać o kradzież. Takie zachowanie uznawane jest za mobbing, który wiąże się z karą dla pracodawcy i odszkodowaniem dla pracownika.
Pracodawca ma prawo posiadać klucze zapasowe do szafek pracowniczych. Nie może z nich jednak korzystać bez wiedzy pracownika, bez świadków i nie posiadając uzasadnionego powodu. Pomimo tego, że z szafki korzysta pracownik (wyłącznie w celach służbowych), to szafki znajdują się na terenie firmy i pozostają własnością pracodawcy. Pracodawca zawsze musi uprzedzić pracowników, że nastąpi kontrola ich szafek, a także kiedy i dlaczego. Zakres i metoda kontroli powinny być adekwatne do celu, jaki chce osiągnąć pracodawca.